Đẳng Sâm Đông Y Nghi Anh

Tính vị của đẳng sâm:
Vị ngọt, tính bình (Bản Kinh Phùng Nguyên).
Vị ngọt, tính bình, không độc (Bản Thảo Tái Tân ).
Vị ngọt, tính bình (Trung Dược Đại Từ Điển).

Quy kinh:
Vào kinh thủ và túc thái âm [Phế và Tỳ] (Đắc Phối Bản Thảo).
Vào kinh Tỳ, Phế (Trung Dược Đại Từ Điển).
Vào kinh Tỳ, Phế (Đông Dược Học Thiết Yếu).

Chủ trị:
+ Trị Phế hư, ích Phế khí (Cương Mục Bổ Di).
+ Trị Tỳ Vị hư yếu, khí huyết đều suy, không có sức, ăn ít, khát, tiêu chảy lâu ngày, thoát giang (Trung Dược Đại Từ Điển).
+ Trị trung khí suy nhược, ăn uống kém, ỉa chảy do tỳ hư, vàng da do huyết hư, tiêu ra máu, Rong kinh (Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển).
+ Trị thiếu máu mạn, gầy ốm, bệnh bạch huyết, bệnh ở tụy tạng (Khoa Học Đích Dân Vấn Dược Thảo).
+ Trị hư lao, nội thương, trường vị trung lãnh, hoạt tả, lỵ lâu ngày, khí suyễn, phiềnkhát, phát sốt, mồ hôi tự ra, băng huyết, các chứng thai sản (Trung Dược Tài Thủ Sách).
Liều lượng thường dùng: 8 - 20g

Ứng dụng lâm sàng của vị thuốc đẳng sâm

Thanh Phế kim, bổ nguyên khí, khai thanh âm, tráng gân cơ:
Đảng sâm 640g, Sa sâm 320g, Quế viên nhục 160g. Nấu thành cao, uống (Thượng Đảng Sâm Cao - Đắc Phối Bản Thảo).
Trị tiêu chảy, lỵ, khí bị hư, thoát giang:
Đảng sâm (sao với gạo) 8g, Chích kỳ, Bạch truật, Nhục khấu tương, Phục linh đều 6g, Sơn dược (sao) 8g,Thăng ma (nướng mật) 2,4g, Chích thảo 2,8g. Thêm Gừng 3 lát, sắc uống (Sâm Kỳ Bạch Truật Thang - Bất Tri Y Tất Yếu).
Trị uống phải thuốc hàn lương làm cho Tỳ Vị bị hư yếu, miệng sinh nhọt:
Đảng sâm, Chích kỳ đều 8g, Phục linh 4g, Cam thảo 2g, Bạch thược 2,8g, sắc uống (Sâm Kỳ An Vị Tán - Hầu Khoa Tử Trân Tập).
Trị Phế quản viêm mạn, lao phổi (Phế khí âm hư):
Đảng sâm 12g, Tang diệp 12g, Thạch cao (sắc trước) 12g, Mạch môn 12g, A giao 8g, Hồ ma nhân 6g, Hạnh nhân 6g, Tỳ bà diệp (nướng mật) 6g. Sắc uống (Thanh Táo Cứu Phế Thang -Y Môn Pháp Luật).
Trị thần kinh suy nhược:
Đảng sâm 12g, Mạch môn 12g, Ngũ vị tử 8g. Sắc uống (Sinh Mạch Tán - Nội Ngoại Thương Biện Hoặc Luận).
Trị trẻ nhỏ miệng bị lở loét:
Đảng sâm 40g, Hoàng bá 20g. Tán bột, bôi (Thanh Hải Tước Trung Y Kinh Nghiệm Giang Biên).
Trị huyết áp thấp:
Đảng sâm 16g, Hoàng tinh 12g, Nhục quế 10g, Cam thảo 6g, Đại táo 10 quả, sắc uống ngày 1 thang. 15 ngày là 1 liệu trình, dùng 1-2 liệu trình. Đã chữa 30 trường hợp: có kết quả: 28, không rõ kết quả: 02 (Quảng Tây Trung dược Tạp Chí 1985, 5: 36).
Trị huyết áp cao ở người bị bệnh cơ tim:
Đảng sâm 10g, Vỏ con trai (loại cho ngọc) 16g, Sinh địa 10g, Đương quy 10g, Trắc bá tử (hạt) 16g, Táo 16g, Phục linh 16g, Mộc hương 6g, Hoàng liên 6g. Sắc với 800ml nước, chia làm 3 lần uống liên tục2 - 2,5 tháng (Trung Dược Ứng Dụng Lâm Sàng).
Trị Phế quản viêm mạn (thể khí hư huyết ứ):
Đảng sâm, Ngũ linh chi, Thương truật, Sinh khương, mỗi thứ 10g, sắc uống. Đã trị 32 trường hợp, mỗi năm uống thuốc từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau, mỗi lần 20-30ml (những lúc sốt,cảm, không uống), uống liên tục 1-2 tháng, có kết quả: 93,75%. kết quả tốt 53,13%, không có phản ứng phụ (Trung Dược Thông Báo 1986, 3: 55).
Trị thần kinh suy nhược:
Dùng dung dịch tiêm ‘Phức Phương Đảng Sâm’ (mỗi ml có 1g Đảng sâm, 50mg Vitamin B1) tiêm bắp mỗi ngày 1 lần 2ml, liệu trình 15 ngày, có kết quả nhấtđịnh (Hồ Bắc Khoa Học Kỹ Thuật Y Dược Tạp Chí 1976, 3: 25).
Trị tử cung xuất huyết cơ năng:
Dùng độc vị Đảng sâm, mỗi ngày 30-60g, sắc, chia làm 2 lần uống, liên tục 5 ngày trong thời kỳ kinh nguyệt . Đã trị 37 trường hợp, khỏi: 5, kết quả tốt: 14, có kết quả: 10, không kết quả: 8 (Triết Giang Trung YTạp Chí 1986, 5: 207).
Trị hư lao, ho, cơ thể suy nhược:
Đảng sâm 16g, Hoài sơn 12g,Ý dĩ nhân 6g,Cam thảo 2g,Khoản đông hoa 6g,Xa tiền tử 6g.Sắc,chia làm 3 lần uống. (Trung dược học).
Trị Thận suy, hay đau lưng, mỏi gối, đái lắt nhắt, bồi dưỡng cơ thể:
Đảng sâm 16g,Cáp giới 6g,Huyết giác 1,2g,Trần bì 0,8g,Tiểu hồi 6g.Ngâm với 1 xị (250ml) rượu uống trước khi đi ngủ(Trung dược học).
Trị cơ thể mỏi mệt, ăn kém ngon, đại tiện lỏng:
Sắc 20 - 40g Đảng sâmuống, hoặc kết hợp các vị thuốc khác như: Bạch truật (sao), Đương quy, Ba kích mỗi thứ 12g,sắc uống hoặc tán bột viên với mật, ngày uống 12-20g (Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).
Trị người già suy yếu lâu ngày, người làm việc nhiều hao sức lao động cũng như trí óc, mệt tim, ê ẩm:
Đảng sâm 40g,Ngưu tất, Mạch môn, Đương quy, Long nhãn mỗi thứ 12g,sắc uống ngày 1 thang. Nếu bệnh nặng nguy cấp thêm Nhân sâm 4-8g (Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).
Trị trung khí suy nhược, tỳ vị bất hòa:
Nấu Đảng sâm với đường cát thành cao lỏng Đảng sâm, uống (Đảng Sâm Cao - Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).
Trị Khí huyết đều suy:
Đảng sâm, Chích hoàng kỳ, Bạch truật, Long nhãn, Đường cát, nấu thành cao uống(Đại Sâm Cao - Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).